Herkese selamlar,
Genellikle finansal özgürlük ve yatırım ile ilgili paylaşımlar yapan biri olarak bugün farklı bir konu ile karşınızdayım. Genellikle önemsenmeyen ve nasıl olsa ilerde bakarız diyerek ertelenen bir konu olan vergi mevzuatını ele alacağım. Öncelikle bu yazı tüm gelir tiplerini içeren kapsamlı bir rehber değil, yalnizca kendi yatırım yaptığım araçları ve birkaç çok bilinen yatırım enstrümanını ele aldığım ve örneklerle açıkladığım bir paylaşım olacak. Daha detaylı bilgiler için gelir idaresi başkanlığının broşürünü incelemenizi tavsiye ederim. Öyleyse başlayalım.
Finansal özgürlüğe ulaşmak amacıyla hisse senedi ve eurobondlara yatırım yapıyorum. Bu yazının da ana konusu bunların vergilendirilmesi olacak. Şunu da belirtmek istiyorum. Burada elde alacağım hususların tamamı tam mükellef gerçek kişiler için geçerlidir. Dar mükellef iseniz yani yurt dışında yaşıyorsanız sizin için vergi sisteminde bazı farklılıklar olacaktır. Aşağıda bahsettiğim tüm hesaplar 2019 yılında elde edilen gelirler için geçerlidir. 2020 gelirleri için 2021 vergi rehberindeki rakamlara göre hareket etmelisiniz. Öncelikle stopajı kaynağında kesilen ve hiçbir surette beyan edilmeyecek varlıklar ile başlayalım.
Beyan edilmeyecek varlıklar
- Mevduat faizi
- Repo kazancı
- Borsa yatırım fonları
- Altın gümüş vs emtia fonları
Bu kazançlarda stopaj yani vergi kaynağında kesildği için beyan söz konusu değildir.
2200 TL’yi geçince beyan edilecek varlıklar
Bu konuda birçok detay var fakat kısaca şu gelirler yıllık 2200 Tl’yi geçince beyan edilmelidir.
- Yurt dışı hisse senedi ve tahvil kazançları(kar payları vb)
- Off-shore bankacılığından elde edilen faiz gelirleri
Görüldüğü üzere yurt dışı menkul kıymetlerde beyan limiti oldukça düşüktür. Aracı kurumunuzun yurt içinde veya yurt dışında faaliyet göstermesi arasında bir fark bulunmamakta, her durumda 2200 TL’yi geçen kazançlarınızı beyan etmeniz gerekmektedir. Bu gelirler için 2200 TL limit her biri için ayrı ayrı değil, gelirlerinizin toplamı üzerinden hesaplanmaktadır.
40.000 TL’yi geçince beyan edilecek varlıklar
- 01.01.2006 tarihinden önce ihraç edilmiş dövize veya başka bir varlığa endeksli tahvil ve hazine bonusu faizleri(2006 sonrası tahviller beyan edilmeyecektir. TL cinsinden tahviller beyan edilmeyecektir)
- Tam mükellef kurumlardan elde edilen kar payları(temettüler)
- Yurt dışına ihraç edilen döviz cinsinden kira sertifikaları
- Eurobond kupon gelirleri
Burada temettüler konusuda bir parantez açalım. Tam mükellef kurumlardan elde edilen kar paylarının yarısı vergiden istisnadır. Yani yıl içerisinde beyana tabi başka geliriniz yok ise ve elde ettiğiniz brüt temettü miktarının yarısı 40.000 TL’yi geçiyorsa beyan etmek durumundasınız. Burada beyana tabi diğer gelirlere yukarıda yazdığımız 2200 TL ve 40 bin TL’yi geçince beyan edilmesi gereken gelirler dahildir.
Yani beyana tabi 30 bin TL kar payı+15 bin TL eurobond kuponunuz mevcutsa toplam miktar 40 bin TL’yi geçtiği için ikisi için de beyan vermek zorundasınız. İlerde daha detaylı bir örnekleme yapacağım.
Hazine eurobondu kuponlarında ise herhangi bir istisna söz konusu olmayıp yıl içerisinde beyana tabi başka bir geliriniz yoksa, elde ettiğiniz kupon geliri 40 bin TL’yi geçtiğinde tamamını beyan etmeniz gerekmektedir. Eurobond kuponları usd veya eur cinsinden olduğundan dolayı kupon ödemelerini TL’ye çevirirken, ödeme günündeki TCMB döviz kurunu esas almanız gerekiyor. Bu gelirlerde stopaj söz konusu değildir yani kaynağında herhangi bir kesinti olmaz.
Burada önemli bir noktaya dikkat etmek istiyorum. İtfa yani vade sonunda oluşan anapara kur farkları gelir sayılmamaktadır ve son yılın kupon miktarına eklenmektedir. Yani iskontolu aldığınız bir eurobondun vade sonunda alacağınız nominal geri ödemesi ile aradaki fark alım satım kazancı değil kupon ödemesi olarak sayılmaktadır. Örneğin, 900 usd’ye aldığınız, yıllık %7 kupon ödemeli bir eurobondun vade sonuna denk gelen yılda kupon miktarı 1000-900=100 usd+70 usd=170 usd olarak hesaplanacaktır. Primli eurobondlarda da aynı şekilde vade sonundaki anapara farklarını kupon miktarınızdan düşebilirsiniz.
Hazine eurobondlarında alım satım kazançlarında ise istisna ya da beyan sınırı olmayıp elde edilen tüm gelirler beyan edilmektedir. Burada bazı özel durumlar mevcut ancak, kendim al-sat yapmadığım ve bu yazının konusu olmadığı için bunları es geçiyorum. Daha detaylı bilgiye vergi rehberinden ulaşabilirsiniz.
Özel sektör eurobondlarının kupon ödemelerinde ise vade süresine göre değişen oranlarda stopaj kesintisi uygulanmaktadır. Vadesi 1 yıldan kısa olanlarda %10, 1-3 yıl arasında olanlarda %7, 3-5 yıl arasında olanlarda %3, 5 yıldan uzun eurobondlarda ise %0 stopaj kaynağında kesilir. Özel sektör eurobondları ile ilgili tecrübem olmadığı için daha fazla detaylı bilgiye yine vergi rehberinden ulaşabilirsiniz.
Son olarak toplu halde menkul sermaye iradlarının vergi beyan tablosunu ekledikten sonra örneklere geçelim.
Öncelikle 2019 yılı için vergi dilimlerini paylaşalım ki hesap yapmak isteyenlere kolaylık olsun.
Örnek-1(Sadece kar payı geliri)
İlk örneğimizde sadece temettü geliri elde eden bir gerçek kişiyi ele alalım. Bu mükellef 2019 yılı için elde ettiği brüt temettülerde 80 bin TL’ye kadar herhangi bir beyan vermeyecektir. Örneğin 60 bin TL temettü geliri elde ettğimizi varsayalım. Bunun yarısı yani 30 bin TL 40 bin sınırının altında olduğundan herhangi bir beyan söz konusu değildir ve kesilen stopaj nihai vergi olarak kalır.
İkinci örnekte ise 100 bin TL brüt temettü geliri elde ettiğini düşünelim. Bunun %15’i olan 15 bin TL’si stopaj olarak kesilmektedir(yatırım ortaklıkları ve gyo’lar hariç). 100 bin TL’nin istisna olan yarısı çıkarıldıktan sonra güncel vergi dilimine göre gelir vergisi 9800 TL yapmaktadır. Ödediğimiz 15 bin tl stopaj 9800 TL’den yüksek olduğundan 15.000-9800=5200 TL vergi iadesi alma hakkımız bulunmaktadır.
Örnek-2(Sadece eurobond kupon geliri)
İkinci örnekte ise sadece eurobond kupon geliri elde eden bir kişiyi düşünelim. 2019 yılı için hesaplanan kupon geliri 40 bin TL’nin altında ise herhangi bir vergi ödemeyecektir. 40 bin TL’nin üzerinde örneğin 45 bin TL kupon geliri elde ettiysek tamamını beyan etmemiz gerekmekte ve güncel vergi dilimine göre 8450 TL vergi ödemesi çıkmaktadır.
Örnek-3(Temettü ve eurobond kupon geliri)
Kendi durumumu da özetleyen üçüncü örnekte ise hem kar payı hem de eurobond kupon geliri elde eden bir gerçek kişiyi düşünelim. 2019 yılı içerisinde elde ettiğimiz brüt temettü 60 bin TL, eurobond kupon geliri de 30 bin TL olsun. Brüt temettülerin yarısı vergiden muaftır yani beyan sınırı hesabında 60/2=30 bin TL temettü hesaba katılacaktır. Toplam beyana tabi gelirimiz 30+30=60 bin tl olmaktadır. Beyan sınırı olan 40 bin TL’yi aştığı için tamamı beyan edilecektir. Vergi durumuna bakacak olursak, toplam matrah olan 60 bin TL için ödememiz gereken tutar 12500 Tl’dir. Bu rakamdan 9000 TL stopaj düşüldüğünde ödenecek net vergi 3500 TL olmaktadır.
Bazı öneriler ve kapanış
Finansal özgürlük pesinde koşan ben ve benim gibi kişilerin vergi mevzuatını detaylı bir şekilde öğrenmeleri önem taşıyor. Haklarımızı bilmek ve ve gereksiz yere vergi ödememek için her yıl vergi rehberini incelemek ve değişen hususları takip etmek faydalı olacaktır. Bu yazıda gayrimenkul gelirlerinin vergilendirilmesine girmedim. Hem yazı çok uzayacaktı hem de karışık hale gelecekti. Eğer kira geliri elde ettiğiniz bir gayrimenkulunuz varsa vergi rehberi ve gelir idaresi başkanlığının websitesini incelemenizi tavsiye ederim. Ayrıca bu tip işlerle uğraşmak için vaktiniz ve yeterli bilginiz yoksa bir SMMM veya vergi uzmanına danışmanızı öneririm.
Okuduğunuz için teşekkür ederim.
Bay Tutumlu
Örnek 3 temettü geliri için 30 binin değil 60 binin stopajını düşmeniz gerekir di.
Haklısınız teşekkür ederim. Düzeltme yaptım.
Örnek 3te vergi matrahı 60 bin olur dolayisiyla vergi 12500 çıkar. 9000 stopaj düşüldükten sonra nihai vergi 3500 olur.
Düzeltme yaptım teşekkürler.
Örnek 1 e göre 100 bin TL temettü gelirine beyan verilince, bir nevi stopaj gelir vergisine dönüştürülmüş oluyor ve iade alınarak bu bizim avantajimiza oluyor. Yanlış mı anladım yoksa?
Stopaj zaten gelir vergisidir, dediğiniz gibi peşin alınan verginin fazlası bize iade edilmiş oluyor. Hisse senedi ve temettü yatırımını özendirmek maksadıyla yapılmış bir uygulama.
Teşekkürler
merhaba. paylastiginiz degerli bilgiler icin tesekkurler. ucretli calisanlar icin menkul kiymetlerden edinilen kazanclarin beyana tabi olanlarinda kullanilacak oranlar belirlenirken sadece yatirim gelirleri mi dikkate alinacaktir, yoksa o yilda kazanilan ucretlerin uzerine mi yatirim gelirlerinden elde edilen kazanclar ile ilgili oranlar belirlenecektir?
ornegin yukaridaki tabloya gore senede 40000tl kazanan bir kisi beyana tabi olan
10000 TL'lik menkul kiymet yatirim gelirinden %27'lik dilime gore mi vergi odeyecektir, yoksa ilk dilim olan %15'e gore mi vergi odeyecektir?
simdiden tesekkur ederim
Merhaba Ahmet bey teşekkür ederim. Ücret gelirleriniz için zaten gelir vergisi ödediğinizden dolayı bu limite dahil değildir. Burada yazanlar menkul kıymetlerden elde edilen gelirleri kapsıyor.
1. Örnekte 100.000 temettü için nasıl 9800 çıkıyor, tam yazabilir misiniz?
100 bin tl brüt temettü geliri. Yarısı vergiden muaf. 50 bin tl'nin güncel vergi dilimine göre vergisi şu şekilde. 40 bin tl lik kısmı için 7100 tl. Geri kalan 10 bin tl için 10*0.27=2700 tl. Toplam vergi 7100+2700=9800 tl. 15 bin TL stopaj kesildiği için bunu mahsup ediyorsunuz. 15000-9800=5200 tl iade hakkınız olur.
Cevabınız için sağolun, şimdi anladım 🙂 Bu hesaplamaları senelik vergi beyanı yaptığımızda otomatik hesaplanıyor mu ilgili online beyan sayfasında? Yoksa biz hesaplayıp oraya gireceğiz?
Rica ederim, hazır beyan sisteminde herşey otomatik hesaplanıyor. Sizin ekstra birşey yapmanıza gerek yok. Sadece indirim yapılan bazı kalemler var, sigorta primleri bağışlar vb varsa onları girmeniz gerekiyor.
sayın bay tutumlu özür dilerim ama ben tam anlamadım 200 bintl temettü alırsam yüzde 15 stopaj otomatik kesiliyor zaten ben başka vergi verirmiyim
2019 yılında 200 bin TL brüt temettü aldığınızı varsayalım. Bunun yarısı vergiden muaftır. Geri kalan 100 bin TL için normalde ödemeniz gereken vergi tutarı şu şekilde. 98 bin Tl için 22760 TL geri kalan 2 bin TL için ise 2000×0.35=700 Tl toplamda ise 23.460 TL'dir. Siz 200 bin Tl için 200×0.15=30 bin TL stopaj ödemiştiniz. 30.000-23.460=6540 TL vergi iadesine hak kazanırsınız. Umarım anlatabilmişimdir.
Teşekkür ederiz bilgilendirdiğiğiniz için.
Yeni başlayanlar için
Mesela bu sene Brüt 9bnTL temettü alırsam. 1.350TL stopaj. ödemiş olurum.
Yine Yarısını ele alıp brüt 4.500TL nın vergisi 675TL yapsa. iade 675TL mi olur?
Yanlış mı anlamışım acaba?
Aynı zamanda memur olduğum için ve yıl sonu yaklaşık 40.000TL vergi matrahım olacak oradan. Yani orada %20lik dilime girdim Temmuz itibariyle. Buradaki dilim Temmettü stopajını etkiliyor mu?
Tekrar teşekkürler değerli bilgiler için.
Merhaba hocam,
Ücret gelirleri matrah hesabına katılmaz. Sadece menkul kıymet gelirlerine bakmanız lazım. 2021 yılı için matrah 53 bin TL oldu. Bu rakamın 2 katı olan 106 bin Tl'nin altındaki brüt temettü gelirlerinde stopaj nihai vergi olarak kalır. İade olmuyor maalesef.
Teşekkür ederim. "Bu sene 106bn Tl altındaki Temettülerin vergi iadesi yok" olarak anladım. Hayırlısı olsun.
Merhaba,2021 yılı içinde tefas'ta işlem gören bazı yatırım fon satışlarından bizden peşin olarak kesilmiş olan %10 stopaj tutarları da eurobond kupon faizi için ödenecek olan gelir vergisi hesaplanırken daha az vergi ödemek anlamında bize bir fayda sağlar mı ? Temettü alınırken bizden kesilmiş olan stopajlar eurobond kupon gelir vergisinde işimize yarıyor ya o açıdan sordum… Yani temettünün stopajı ile Fon satışından kesilen stopaj aynı mıdır gelir vergisi azaltma anlamında ? Bilgi verebilirseniz çok sevinirim. Teşekkürler. Erol ALTAN
Hesaplama çok güzel iade hakkımız doğuyor bu hakkı nasıl kullanıyoruz iadeyi vergi dairesinden talep mi ediyoruz nasıl yapıyoruz
Merhaba, vergi beyanı için gib hazır beyan sistemini kullanıyorsunuz. Otomatik bir sistem olduğu için gerekli bilgileri girdiğinizde sistem otomatik olarak size iadenizi çıkarıyor. Daha sonra dilekçe ile iadenizi almak için başvuruyorsunuz. Twitter'dan Barış Yılmaz detaylı anlatmıştı linkini paylaşıyorum.
https://twitter.com/BayTutumlu/status/1343214369207889931
Örnek-3'te eğer temettü geliri brüt 100.000 TL olsaydı. 2.500 TL vergi iadesi mi hak kazanırdık?
Öncelikle hesap 2019 yılı gelirleri için onu belirteyim. 100 bin tl brüt temettü alsaydınız yarısı 50 bin tl+30 bin tl eurobond. Toplamda matrahınız 80 bin tl olurdu. Bu matraha göre çıkan vergi 17.900 tl olurdu. 100 bin brüt temettü için 15 bin tl stopaj ödemiştiniz. 17900-15000=2900 tl ek vergi çıkardı.
Merhaba
Yıllık 300 bin brüt temettü aldığımı varsayarsak ve vergi geri almak istemiyorum kısacası beyan zorunlu mu? Devlet 3 gün sonra yıllık şu kadar temettü almışsın neden beyan etmedin deyip ceza ödettirir mi
Teşekkürler ��
Merhaba eğer ekstra vergi çıkma durumu yoksa sıkıntı olmaz diye düşünüyorum. Ama iade hakkınız varken niye almıyorsunuz orasını anlamadım.
Merhaba,
GİB'de 2022 Menkul Sermaye İradı Rehberi yayınlanmadan önce vergi hesaplaması ile ilgili bir excel tablosu hazırladım. Hisse senedi ve eurobond gelirlerine göre beyan yapma durumu, ne kadarlık beyan yapılacak ya da iade alınacak, toplam getirideki vergi oranı ne, net kazanç hesaplama gibi sorulara cevap bulacak, kolay kullanımlı bir belge.
Sarı renkli hücreleri değiştirmek yeterlidir.
C5, C10, C11, C12, C13 hücreleri yeni yayınlanacak rehberdeki oranlar ile güncellenmeli.
I3 ve I4 hücrelerine ise yıl içindeki kazançlar girilmeli. Geri kalanı SONUÇ bölümünde görebilirsiniz.
Erişim bağlantısı: https://docs.google.com/spreadsheets/d/1B0C8v5je_d_9X2tUnfeLRznnn-EKZ1P_/edit#gid=39241072
İndirebilir, başkaları ile de paylaşabilirsiniz. Yazılarınızda da kullanabilirsiniz.
İyi günler, bol kazançlar.
Taner bey çok teşekkür ederim paylaşımınız için. İzninizle tabloyu 2021 ve 2022 için güncelleyip twitter hesabımda paylaşıyorum.
Tabii ki yayınlayabilirsiniz. Ne kadar fazla kişiye ulaşır ise o kadar faydalı olacaktır. 2022 için 33.000 ₺ girmişsiniz ancak ben 32.000 ₺ olarak gördüm: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2021/12/20211221-16.htm
Teşekkür ederim yanlış görmüşüm düzelttim.
İndirim kalemleri kısmı eklendi, stopajtan muaf olan temettü gelirleri kısmı eklendi. Böyle daha derli toplu oldu.
Merhabalar
Öncelikle teşekkürler, ellerinize sağlık.
Kira geliri ve/veya yurtdışı hisse eklenmesi konusunda yardımcı olabilirseniz pek çok insan için daha faydalı olacak.Mümkün müdür bu konuda yol göstermeniz?
Yoruma ek olarak, bunları yukarıdaki excel listesine dahil etmeniz daha faydalı olabilir. Teşekkürler