Ne Kadar Para “Yeterli”dir?

Herkese selamlar.

Bugün twitter üzerinden iki adet anket yaptım. İlk ankette kendinizi “varlıklı” hissetmek için ne kadar paranız olması gerekir diye bir soru yönelttim. Seçenekler 250 bin usd, 500 bin usd, 1 milyon usd ve 10 milyon usd idi. Ankete katılanların ezici bir çoğunluğu(%75 üstü) 1 milyon usd ve üzerinde bir portföye veya varlığa sahip olursa kendilerini varlıklı sayacaklarını belirttiler. Yorumlarda daha düşük miktar belirtenler de oldu. Bu anketi yapma amacım Türk finans camiasında portföy büyüklüğünün çok önemsenmesi ve herkesin sahip olduğunun çok çok üzerinde portföy büyüklüğü hedeflerinin olmasıydı.

İkinci ankette ise kendinizi “finansal olarak rahat” hissetmek için ne kadar paraya ihtiyacınız vardır diye sordum. Bu defa ezici çoğunluk biraz azalsa da yine de %65-70 civarında katılımcı 1 milyon usd ve fazlasına ihtiyacı olduğu konusunda hemfikir. Peki gerçekten ne kadar para bize yeter diyebiliriz? Böyle bir rakam vermenin bir yolu var mıdır? Hadi biraz bunu konuşalım.

Charles Schwab’ın 2022 Modern Wealth Survey isimli araştırmasını baz aldığımızda ankete katılan ortalama bir ABD vatandaşının kendisini varlıklı hissetmesi için 2.2 milyon usd paraya sahip olması gerektiğini belirtmiş. Aynı ankete katılan bireyler “finansal olarak rahat” olmak için ise kendilerine 774.000 usd gerektiğini belirtmişler. Bu iki anketi karşılaştırdığımızda varlık/zenginlik kavramıyla finansal rahatlık kavramının ABD halkında farklı algılandığı sonucuna varıyoruz. Ülkemizde de benzer bir durum mevcut. Zenginlik dendiği vakit sanki tüm zamanını özel yatıyla dünya turu yaparak geçiren ya da her gün havyar yiyip şampanya patlatan insanlar anlaşılıyor.

Oysa ki aynı ankette “Para sizin için ne anlama geliyor?” sorusuna katılımcıların çoğunluğu özgürlük ve esneklik yanıtını vermişler. Burada hem zamansal hem de mekansal özgürlük ön plana çıkıyor. Kendilerini 8-5 mesai ve işyeri prangalarına hapsolmuş hisseden bireyler özgür olma ve esnek olma hayaliyle bu 2.4 milyon veya 774 bin usd’ye ulaşmak istiyor. Hiç kimse zenginler ya da milyarderler gibi yaşayayım demiyor.

Yukarıda belirtilen özgürlük ve esneklik gibi kavramlar kişiden kişiye göre değişebilen subjektif kavramlar. Finansal özgürlüğü belki %4 kuralı ile bir nebze olsun somutlaştırdık. Yıllık harcamalarımızın 25 katı portföye ulaştığımızda artık “yeterli” diyerek para için çalışmayı bırakabiliriz. Peki esneklik, fırsat gibi kavramları parayla nasıl ölçeceğiz? Belki de bu yüzden insanlar ne kadar paraya ihtiyaçları olduğu konusunda hep yüksek rakam verme eğilimindeler. Ya yetmezse? Ya ilerde beklenmeyen bir durum ortaya çıkarsa? Ya borsa çöker, şirketlerimiz batarsa? Örnekler çoğaltılabilir. Burada demek istediğim, “benim için yeterli” cümlesini kurmanın kolay olmadığı fakat ömrümüzün de kısıtlı olduğunun bilincinde olmamız gerektiğidir.

Şimdi yukarıdaki Charles Schwab’ın araştırmasına geri dönelim. Bu araştırma ABD halkı ile yapıldığı için doğal olarak orasının ortalama hayat standardını ülkemize indirgemek gerekiyor. Bunun için mylifeelsewhere.com sitesini kullandım. Bu siteye göre ABD’de ortalama yaşam masrafı ülkemizin yaklaşık 4.4 katına denk geliyor. Araştırma rakamlarını ülkemizde indirgeyecek olursak “varlıklı” yaşam için 500.000 usd, “finansal olarak rahat” bir yaşam için ise 175.000 usd yeterli anlamına geliyor. Bu rakamları ülkemizde de aylık olarak ölçülen Türk-İş sendikasının yoksulluk sınırı rakamlarıyla karşılaştırmak istiyorum. Aralık 2022 itibariyle yoksulluk sınırı usd bazında aylık yaklaşık 1500 usd olarak belirlenmiş durumda. Bu durumda 500.000 usd yoksulluk sınırının yaklaşık 333 katına denk geliyor. Yani usd enflasyonunu denklem dışında bırakırsak, hiçbir yatırım yapmasak bile bu miktarla 27.7 yıl boyunca yoksulluk sınırı kadar harcama yaparak yaşayabiliriz. 175.000 usd biraz daha düşük bir rakam ve yaklaşık 116 ay yani 9.7 yıla karşılık geliyor.

Peki ben ne düşünüyorum?

Bu blogu açarken ve finansal özgürlük yolculuğuna başlarken hedefim 375.000 usd portföye ulaşarak erken emekli olmaktı. Aylık harcamalarımızı yaklaşık 1250 usd olarak hesaplamış ve 300 kuralına göre 375.000 rakamına ulaşmıştık. geriye dönüp baktığımda portföyüm 50.000 usd iken bana 150 bin usd çok uzak, 375.000 usd ise ufuktaki bir nokta gibi geliyordu. Aradan geçen 4.5 yılın ardından önce ilk hedefimize ardından bir sonrakine adım adım ulaştık. Peki şu anda nasıl hissediyorum? Varlıklı mıyım yoksa finansal olarak rahat konumda mıyım?

Açıkçası söylemesi zor fakat yıl sonu yazımda da belirttiğim gibi kendimize yeni bir hedef belirledik. %120 finansal özgürlük seviyesi olan bu rakam 450.000 usd’ye karşılık geliyor. Peki bunu 375.000 usd yetmediği için mi yaptık? Cevap hayır. Bu yeni rakamı belirlememizin nedeni şu anda doların gerçek değerinde olmadığına inanmam ve çalkantılı seçim sürecinde yukarı aşağı hareketlerin çok fazla olacağını düşünmem. Geçtiğimiz yılda Türk borsasında işlem yapan birçok yatırımcı çok iyi getiriler elde etti ve portföylerini büyüttü. Bunun önemli bir kısmı da son 2-3 ayda gerçekleşti. Bu kadar kısa sürede elde edilen devasa karlardan sonra portföyü korumaya almak veya daha defansif konumlanmak biraz daha mantıklı geliyor. Bu nedenle şu anda finansal özgürlük rakamımıza ulaşmamıza rağmen 2 yıllık giderlerimiz kadar nakit ve nakit benzeri biriktirmeye ve seçim sonrası oluşacak yeni düzene göre aksiyon almaya çalışıyoruz. Eşim de işini bırakmak için en azından eylül ayına kadar bekleyecek.

Hayatta bazı durumlarda “yeterli” diyebilmek çok önemli. Şu kısıtlı ömrümüzde en değerli varlığımız zamanımız ve bunu 8-5 mesai yaparak ve bir işverenin vereceği maaşı bekleyerek geçirmek en son yapmak isteyeceğimiz şey olmalı. Bu nedenle finansal özgürlüğe ulaşmayı herkesin bir hedef olarak belirlemesi gerektiğini düşünüyorum. Belirlediğiniz rakama ulaştığınızda işinizi bırakmak zorunda değilsiniz. Sadece günü geldiğinde bırakma opsiyonunuzun olması bile buna değer. Tüm finansal özgürlük yolcularına başarılar ve kolaylıklar diliyorum.

Okuduğunuz için teşekkür ederim.

Bay Tutumlu