Hisse Senedi Alim Kriterlerim

Uzun yillar ortagi olacagimiz sirketlerin hisselerini alirken, diger yatirimlarimizda oldugu gibi ince eleyip sik dokumaliyiz. Nasil ki, gayrimenkul alirken haftalar hatta aylar boyunca geziyor, emlakcilarin kapisini asindiriyorsak; hisse senedi alirken de en azindan faaliyet raporlarini okumali, rasyolarini incelemeli, sektor icerisindeki durumunu goz onunde bulundurmaliyiz. Birazdan kendi kriterlerimi belirtecegim fakat sunu soylemek isterim, bu kriterlerin tamamini tum hisselerde uygulamiyorum. Ulkemizde yatirim yapilabilecek sirket sayisi maalesef 30-40 rakamini gecmedigi icin bu kriterlerin bazilarinin esnetilmesi gerekebiliyor. Bazen de sirketlerin kisa donemlerde rasyolari bozulabiliyor ya da tum piyasayi etkileyen olaylar oldugunda karlari dusebiliyor. Onemli olan sirketin uzun vadede planlari ve vizyonunu anlamak ve buna gore yatirim yapmaktir.

1. Sirket Kurumsal Yapiya Sahip Olmali

Kurumsallik kiside kisiye gore degisebilen bir kavram olsa da burda kastettigim kar dagitiminda, ucret politikasinda ve genel kurulda imtiyazli paylarin olup olmamasi; yoneticilerin huzur hakki alip almadigi, aliyorsa yillik net karin ne kadarina karsilik geldigi gibi birkac parametre. Subjektif bir kriter oldugundan dolayi herkes farkli goruste olabilir fakat genellikle small-cap yani dusuk sermayeli aile sirketlerinde bu kurumsallik pek gorulmuyor. Ben bunlara temkinli yaklasiyorum ve yatirim yapmadan once iyice arastiriyorum.

2. Sirket Sektorunde Yuksek Pazar Payina Sahip Olmali

Bu, oldukca onemsedigim bir parametre. Ozellikle dogal kaynaklarin uzerine kurulmus, dolayisiyla maliyet avantajina sahip olan sirketlere yatirim yapmayi seviyorum. Ornegin Alkim Kimya, Konya,Afyon ve Ankaradaki sodyum sulfat tesislerini dogal alkali tuzlar iceren gol sahasinda konumlandirmistir. Bu nedenle ciddi oranda hammadde ve nakliye avantajina sahiptir. Ayrica, yatirimlarin maliyetli olup sektore yeni girislerin zor olmasi da halihazirda pazar payi yuksek sirketlerin avantajina islemekte. Buna en guzel ornek Tupras gosterilebilir. Yeni bir rafineri kurmanin ne kadar maliyetli oldugu tartisilmaz. Her ne kadar, rafineri sektorunde kar marjlari dusuk olsa da, Tupras sahip oldugu pazar payi ile karini koruyabiliyor. Ayrica sirket baskalarinda olmayan patent vb. varliklara sahipse bu da ona avantaj saglamaktadir. Deva Holding’in sahip oldugu ilac patentleri ve Ege Endustri’nin sahip oldugu patentler bu sirketlere kendi sektorlerinde avantaj saglamakta. Bu pazar payi, ayi zamanda sirketin fiyatlama gucunu de etkilemektedir. Sirketin sattigi urunun alternatifleri azsa ya da sattigi sirketlerle ozel anlasmalari varsa bu da pozitif etki yaratabiliyor. Buna ornek Tofas’in al ya da ode anlasmasi ya da Aselsan’in agirlikli olarak devletle is yapmasindan dolayi odemelerinin garanti olmasi sayilabilir.

3. Ozsermaye Karliligi Enflasyonun Uzerinde Olmali

Ozsermaye, sirketin varlıklarından bütün borclarini odedikten sonra geriye kalan varlıklar sirketin özsermayesini yani sermayesinin özünü verir. Ozsermayenin guclu olmasi, sirketin finansman ihtiyaci olmadan yani borclanmadan yatirim yapabilmesine imkan tanir. Bu, sirketler icin ozellikle faizlerin yani borclanma maliyetinin yuksek oldugu zamanlarda buyuk avantaj saglamaktadir. Ozsermaye karliligi ise sirketin 1 tllik ozsermayesine karsilik ne kadar kar elde edebildigini gosterir. Yani ozsermaye karliligi=Yillik net kar/Toplam Ozsermaye olarak hesaplanir. Bu, ne kadar buyukse o kadar sirketin lehine bir durumdur. Ben genelde bu rakamin enflasyonun uzerinde olmasina dikkat ediyorum.

4. 5 Yillik Satis Buyumesi Enflasyonun Uzerinde Olmali

Satis yani hasilat buyumesi, sirketin kar marjlari sabitse karini ayni oranda artirmasi anlamina gelir. Bu rakamin da enflasyonun uzerinde olmasini istiyorum. Genellikle 5 yillik ortalamaya baksam da, bazen sirketlerin satis oranlari cok fazla artmayip kar marjlari da iyilesebilir. Bu durumda faaliyet kari buyumesine bakmak gerekir.

5. Cari Orani en az 1, mumkunse 1.5 olmali

Cari oran, sirketlerin borcluluklarini takip edebileceginiz bir orandir. Kisaca, donen varliklarin kisa vadeli yukumluluklere oranini gosterir. Agresif buyuyen ve kredi ile yatirim yapan sirketlerde genelde bu oran 1 e yakin hatta 1’in altinda olabilir. Cok fazla borcu olan sirketler, olasi faiz artislarinda finansman giderleri cok artacagindan zorluk yasayabilirler. Ayrica, kar marjlarinda yasanacak ufak dususler, donen varliklari azaltacagindan sirketin borc cevirmesini zorlastirabilir. Bu tarz sirketlere ornek SASA, THYAO, TUPRS ve MGROS verilebilir.

6. Temettu Dagitma Orani Mumkunse %30-70 arasinda olmali

Temettu dagitma orani, sirketin o yil dagitilabilir donem karinin ne kadarini temettu olarak dagittigini gosteren bir parametredir. Ben bunun min %30 civarinda olmasini uygun buluyorum. Genellikle temetttu dagitan yani karini yatirimcilari ile paylasan sirketlere yatirim yaptigimdan dolayi her yil artan oranda temettu almak isterim. Fakat bu temettunun her yil artarak devam etmesini istiyorsak, dagitma oraninin %70 in altinda kalmasini istemeliyiz cunku sirketler her yil ayni miktarda kar edemeyebilir. Donem karinin bir kismini sermayesine eklemeli ki ozsermayesi de buyumeye devam etsin ve olasi bir yatirimi ozkaynaklari ile finanse edebilsin. Her yil duzenli olarak karinin tamamina yakinini hatta donem karindan fazlasini dagitan bir sirketin uzun vadede buyumesini bekleyemeyiz.

Bunlar benim genel olarak hisse senedi almadan once takip ettigim ve yatirim yapacagim sirketlerde aradigim ozellikler. Siz bir sirkete para yatirirken nelere bakiyorsunuz?

Okudugunuz icin tesekkur ederim.

Bay Tutumlu